Erken dönemde (7-24. ay) anne ve bebek arasındaki bağın nasıl kurulduğu; çocuğun davranışlarını, hayata bakışını, başkalarının davranışlarını yorumlayışını, kendine olan güvenini ve daha birçok şeyi etkiler.
Bebeklik döneminde bakım verenle kurulacak bağ ileriki dönemde yetişkin olarak kurulacak diğer bağların şeklini de belirler (Fraley & Rorsman, 2019).
Çocuğun keşfetmekten kaçmayan, insanlara güven duyabilen,..; öfkeli, yakın ilişki kurmaktan kaçınan,... veya kaygılı, aşırı hassas ve alıngan,... olması gibi durumlarda aslında annenin bebeklikte çocuğun duygusal ihtiyaçlarına karşı ne kadar duyarlı olduğu/olabildiğiyle yakından bir ilişki vardır.
Fakat bu demek değildir ki bebeklikte geliştirdiğiniz bağlanma stili sizin kaderiniz olacak. Deneyimleriniz, edinimleriniz, farkındalıklarınız,... ile daha işlevsel davranış biçimleri geliştirebilirsiniz.
Gelin birlikte bağlanma türlerine kısaca bakalım.
Güvenli Bağlanma: En sağlıklı bağlanma çeşidi olan güvenli bağlanmayı kurmak için mükemmel ebeveynlik şart değildir. Önemli olan çocuğun huzursuzluğunu anlamak, sinyalleri doğru yorumlamak ve güven, sevgi, yiyecek, dinlenme gibi ihtiyaçlarını karşılamaktır. Anne bir yere gidecekken çocuğa nereye gideceğini, ne zaman geleceğini, çocuğun kimle kalacağını net ve açık bir şekilde çocuğa anlatır ve bu sayede çocuğun kaygısını azaltmış olur. Güvenli bağlanmayla annesine bağlanan çocuklar; ebeveynlerden ayrılabilir, korktuğunda ebeveynlerinin onu rahatlatmasını bekleyebilir, ebeveynlerin dönüşünü olumlu duygularla karşılar, itme ya da reddetme gibi davranışlar sergilemez, ebeveynin yokluğunda diğer insanlar tarafından bir ölçüde rahatlatılabilirken ebeveynleri yabancılara tercih ederler. Daha çabuk öğrenirler, değişime açık olurlar.Okul döneminde sosyal olurlar ve uyumludurlar. Kendilerine güvenleri yüksektir.
Kaygılı Bağlanma: Bu bağlanma çeşidinde anne çeşitli nedenlerle (çalışma koşulları, stres, lohusa depresyonu, vb.) çocuğun ihtiyaçlarına tutarlı bir şekilde cevap verememiş, çocuk annesine ihtiyaç duyduğunda bu ihtiyaç bazen karşılanırken bazen karşılanamamıştır. Bu istikrarsız yanıtlar çocukta terkedilme kaygısı oluşturur. Insanlara ve hayata karşı güvensiz hissetmelerine neden olur.
Kaçıngan Bağlanma: Bu bağlanma stilinde anne bebeğe karşı mesafeli ve soğuktur. Çocuk ihtiyacı olduğunda gerekli sevgi ve şefkati alamamıştır. Bu nedenle çocuk dış dünyayı güvensiz olarak algılamaya başlar ve kendi kendine baş etmeyi öğrenir. İletişim ve bağ kurmaktan kaçınır vee yalnızlığı terci eder.
Disorganize/Dağınık Bağlanma: Bu bağlanma çeşitine diğerlerine göre daha az rastlanmakla birlikte en problemli stil olarak tanımlanabilir. Bakım verenin psikiyatrik bir bozukluğu olduğu, ihmal, taciz gibi durumlarda bebekte stresle başa çıkamama, donup kalma, hareketlerde yavaşlama, uygunsuz davranışlar görülebilir. Bu bağlanma çeşitinin belirleyici unsuru anneden korkudur. Bu bağlanma çeşitinin ileri dönemde gelişecek olan patolojilerin belirleyicisi olduğu gözlemlenmiştir.
Siz de zaman zaman ilişkilerinizde, erken dönemde geliştirdiğiniz bağlanma çeşitinin izlerini farkediyor musunuz?
Psk. F. Zehra Bektaş